Tien vragen over kwijlen

1. Wat is kwijlen? 

Kwijlen is het ongewild uit de mond laten lopen van speeksel. Speeksel is een vloeistof die door de speekselklieren in de mond wordt geproduceerd om de mond vochtig te houden, voedsel te helpen verteren en tanden en tandvlees te beschermen tegen bacteriën en tandbederf. Normaal gesproken wordt speeksel doorgeslikt zonder dat we ons er bewust van zijn. De wetenschappelijke term voor kwijlen is ‘sialorrhea’ of ‘ptyalisme’. 

2. We onderscheiden anterior en posterior kwijlen. Wat is het verschil? 

Anterior kwijlen verwijst naar het uit de mond laten lopen van speeksel aan de voorkant van de mond, meestal via de lippen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer er te veel speeksel wordt geproduceerd of als gevolg van problemen met de spieren in de mond en keel. 

Posterior kwijlen verwijst naar het uit de mond laten lopen van speeksel aan de achterkant van de mond, in de keel of zelfs in de luchtwegen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als gevolg van neurologische aandoeningen of problemen met de spieren die betrokken zijn bij het slikken. 

3. Waarom kwijlen sommige kinderen met een beperking?  

Kwijlen is een veelvoorkomend probleem bij kinderen met een beperking, vooral bij kinderen met motorische stoornissen of neurologische aandoeningen. De oorzaak van overmatig kwijlen bij deze kinderen is meestal te wijten aan een disfunctie van de orale motoriek, die de slik- en speekselproductie beïnvloedt.
Bij sommige kinderen met een beperking kan de controle over de spieren die de mond en keel aansturen verstoord zijn, waardoor de spieren die de speekselproductie regelen overactief worden. Dit kan leiden tot overmatige kwijlen en kan vooral ernstig zijn tijdens het slapen of het eten.
Daarnaast kunnen ook anatomische afwijkingen, zoals een te grote tong of mond, bijdragen aan het probleem. Bovendien kunnen gastro-intestinale aandoeningen en medicatie bijdragen aan het overmatig kwijlen.
Het behandelen van overmatig kwijlen bij kinderen met een beperking kan variëren, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Dit kan onder meer bestaan uit het trainen van orale motorische vaardigheden, het gebruik van medicatie, het aanbrengen van een mondstuk en in sommige gevallen kan een operatie nodig zijn. 

4. Is kwijlen gevaarlijk of hoort het er ‘gewoon’ bij? 

Kwijlen is vaak een normaal onderdeel van de ontwikkeling bij jonge kinderen en kan voorkomen bij kinderen met een beperking zoals bijvoorbeeld cerebrale parese, een aandoening waarbij de spieren niet goed functioneren en de motorische vaardigheden beperkt zijn. Hoewel kwijlen over het algemeen niet gevaarlijk is voor kinderen, kan het in sommige gevallen complicaties veroorzaken, zoals huidirritatie rond de mond of in de nek, een verhoogd risico op infecties en ademhalingsproblemen, vooral als een kind in een houding zit waarin het kwijl kan inademen. 

Als het kind bijvoorbeeld een slechte houding heeft of als er sprake is van een slikprobleem, kan kwijlen het risico op verslikken vergroten en leiden tot ademhalingsproblemen. Het is dus belangrijk om de onderliggende oorzaak van het kwijlen vast te stellen en passende maatregelen te nemen om complicaties te voorkomen. 

5. Kwijlen kan leiden tot schaamte. Hoe dan? 

Naast fysieke gevolgen voor kinderen kan kwijlen ook psychische gevolgen hebben. Zo kan kwijlen voor een puber vooral schaamte en ongemak betekenen. En dat kan vervolgens leiden tot vermindering van het zelfvertrouwen. Het mag duidelijk zijn dat als jongeren met een beperking kwijlen en zich daarvan bewust zijn, dat het zoeken naar oplossingen erg belangrijk is. 

6. Wat kun je doen om kwijlen bij jouw kind te verminderen?  

De behandeling van kwijlen hangt af van de oorzaak van het kwijlen. Enkele algemene behandelingen die kunnen helpen om kwijlen te verminderen zijn:  

• Er zijn verschillende medicijnen die kunnen helpen bij het verminderen van kwijlen, zoals anticholinergica en botox-injecties. 
• Oefeningen: blaas- en zuigoefeningen kunnen helpen om de spieren in de mond en keel te versterken en daarmee het kwijlen te verminderen. 
• Therapie: fysiotherapietechnieken kunnen helpen bij het verbeteren van de spierspanning en het verminderen van kwijlen. 
• Chirurgie: in sommige gevallen kan een operatie worden uitgevoerd om het kwijlen te verminderen. Dit wordt meestal alleen overwogen als andere behandelingen niet effectief zijn gebleken. 
• Apparaten: er zijn verschillende apparaten beschikbaar die kunnen helpen bij het verminderen van kwijlen, zoals mondstukken of kussentjes die onder de kin worden gedragen. 

7. Botox tegen kwijlen, wat is er mogelijk? 

Bij psychische of fysieke klachten kunnen botoxinjecties helpen bij het verminderen van overmatig kwijlen, door feitelijk de speekselproductie te verminderen. Dit komt doordat botox een spierverslapper is die de signalen van de zenuwen naar de spieren blokkeert. Wanneer botox in de speekselklieren wordt geïnjecteerd, blokkeert het de zenuwsignalen die ervoor zorgen dat de speekselklieren te veel speeksel produceren, waardoor de hoeveelheid speeksel die wordt geproduceerd wordt verminderd. De injecties zijn relatief pijnloos en de meeste patiënten ervaren slechts milde bijwerkingen. De resultaten van de botoxinjecties zijn meestal tijdelijk en kunnen enkele maanden aanhouden voordat een nieuwe behandeling nodig is. Het is belangrijk om te weten dat botoxinjecties niet voor iedereen geschikt zijn en dat ze bepaalde risico’s met zich meebrengen. Daarom is het belangrijk om altijd een gekwalificeerde arts te raadplegen voordat u besluit deze behandeling te ondergaan. 

8. Wat zijn de nadelen van botoxinjecties? 

Botoxinjecties worden soms gebruikt om overmatig kwijlen te verminderen. Hoewel het gebruik effectief kan zijn, zijn er ook nadelen: 

• Het tijdelijke effect: botoxinjecties bieden slechts tijdelijke verlichting van overmatig kwijlen. De effecten van de injecties kunnen variëren, maar meestal duren ze enkele maanden tot een jaar. Daarna moet de behandeling worden herhaald. 
• Bijwerkingen: botoxinjecties kunnen bijwerkingen veroorzaken, zoals pijn op de injectieplaats, zwelling, bloeden, blauwe plekken en hoofdpijn. In sommige gevallen kan het ook leiden tot verminderde spiercontrole, slikproblemen en spraakstoornissen. 
• Risico’s: net als bij elke medische ingreep zijn er risico’s verbonden aan het gebruik van botoxinjecties. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de injecties worden gegeven door een gekwalificeerde en ervaren medische professional. 
• Mogelijke tolerantie: na herhaaldelijk gebruik van botoxinjecties, kan het lichaam mogelijk een tolerantie ontwikkelen voor de behandeling, waardoor het minder effectief wordt in het verminderen van kwijlen. 

Het is daarom belangrijk om alle mogelijke voordelen en nadelen van botoxinjecties te bespreken met een behandelend arts voordat je besluit om deze behandeling in te zetten voor jouw kind. 

9. Wat kun je zelf met je kind doen om kwijlen te voorkomen? 

Blaas- en zuigoefeningen kunnen helpen om de spieren in de mond en keel te versterken, wat kan helpen bij het voorkomen van kwijlen. Zeker als kinderen en jongeren normaal ontwikkeld zijn, kan kwijlen als gênant ervaren worden en zullen zij bereid zijn om te proberen met oefeningen het kwijlen te verminderen. 

Hieronder vind je enkele oefeningen die je zou kunnen proberen: 

• Blaasoefening: neem een ballon en blaas deze op tot hij volledig opgeblazen is. Houd hem dan even vast en laat hem weer langzaam leeglopen. Herhaal dit enkele keren per dag. 
• Zuigoefening: neem een rietje en zuig er doorheen alsof je een dikke milkshake drinkt. Herhaal dit enkele keren per dag. En als je de milkshake zat bent, kun je ook oefeningen doen waarbij je de onderlip en wangen naar binnen zuigt en weer loslaat. 
• Tongoefening: steek je tong uit en beweeg hem heen en weer, van links naar rechts en op en neer. Herhaal dit enkele keren per dag. 
• Slikoefening: probeer hard te slikken en houd je keel een paar seconden gesloten voordat je doorslikt. Herhaal dit enkele keren per dag. 

10. Zijn er bepaalde voedingsmiddelen die kwijlen kunnen verminderen of verergeren?  

Er zijn geen specifieke voedingsmiddelen die helpen om kwijlen te voorkomen. Echter, sommige voedingsmiddelen en dranken kunnen de speekselproductie stimuleren en daarmee het kwijlen verergeren. Als je last hebt van overmatig kwijlen, dan kun je overwegen om de consumptie van de volgende voedingsmiddelen en dranken te verminderen of te vermijden: 

• Zuur voedsel en dranken, zoals citrusvruchten en vruchtensappen
• Pittig voedsel, zoals chilipepers en sambal
• Zuivelproducten, zoals melk, kaas en yoghurt
• Kauwgom en harde snoepjes
• Koolzuurhoudende dranken, zoals frisdrank en bier
• Alcoholische dranken

In plaats daarvan kan het drinken van water of andere niet-zure dranken helpen om de speekselproductie te verminderen. Het is ook belangrijk om goed te kauwen en te slikken tijdens het eten en om rechtop te zitten tijdens de maaltijd, omdat dit de spijsvertering bevordert en kwijlen kan verminderen.