Tien vragen over coeliakie

1. Coeliakie, waar komt dit woord vandaan?

Voordat we tien vragen over coeliakie beantwoorden vroegen we ons op de redactie in eerste instantie af, hoe je dit lastige woord eigenlijk uitspreekt. Vergeet die KOE want coeliakie wordt uitgesproken als ‘seu-lia-kie’. De klemtoon ligt daarbij op de eerste lettergreep. Als je het woord verder wil ontrafelen, dan blijkt dat het woord uit de Griekse taal komt. Het Griekse woord ‘koilia’ betekent ‘buik’. Het achtervoegsel ‘akie’ wordt gebruikt om een medische aandoening aan te duiden. Coeliakie verwijst naar een aandoening die de dunne darm aantast, wat resulteert in maag- en darmklachten. 

2. Coeliakie, wat is het? 

Coeliakie is een chronische ziekte van de dunne darm, een auto-immuunziekte waarbij het lichaam negatief reageert op gluten, een eiwit dat voorkomt in tarwe, gerst en rogge. Coeliakie bestaat nog niet zo lang. In Nederland heeft 1% van de mensen deze ziekte in min of meerdere mate. 

3. Is coeliakie hetzelfde als glutenintolerantie? 

Nee, de termen worden vaak door elkaar gebruikt, maar er is een belangrijk onderscheid tussen de twee. Coeliakie is een auto-immuunziekte waarbij de consumptie van gluten, die voorkomen in tarwe, gerst en rogge, een immuunreactie in de dunne darm veroorzaakt. Deze immuunreactie beschadigt de darmvlokken, die verantwoordelijk zijn voor het opnemen van voedingsstoffen. Dit kan leiden tot maag- en darmklachten, zoals buikpijn, diarree, gewichtsverlies en vermoeidheid. Coeliakie kan ook andere delen van het lichaam aantasten, zoals de huid, gewrichten en lever.
Aan de andere kant is glutenintolerantie een breder begrip dat verwijst naar het niet kunnen verdragen van gluten. Het kan verschillende aandoeningen omvatten waaronder glutensensitiviteit. Bij glutensensitiviteit krijgen mensen vergelijkbare symptomen als bij coeliakie, maar er is geen aantoonbare schade aan de dunne darm. Personen met glutenintolerantie ervaren ook vaak maag- en darmklachten na het consumeren van producten die gluten bevatten.
Kortom, glutenintolerantie is een breder begrip dat verschillende aandoeningen omvat, waaronder coeliakie. 

4. Hoe stellen artsen een diagnose? 

Coeliakie kan worden vastgesteld door middel van een bloedtest waarbij antilichamen worden gemeten. Een bevestigende diagnose vereist een darmbiopsie. 

5. Wat merkt een kind of volwassene van coeliakie? 

Symptomen kunnen variëren, maar kunnen onder andere buikpijn, diarree, gewichtsverlies, vermoeidheid en bloedarmoede omvatten. Andere bekende symptomen zijn vermoeidheid, huidaandoeningen en pijn aan gewrichten. 

6. Kun je met medicatie coeliakie bestrijden? 

De enige behandeling voor coeliakie is een strikt glutenvrij dieet. Het vermijden van gluten in voeding en dranken is noodzakelijk. Gelukkig wordt de ziekte steeds bekender en worden gluten steeds beter aangegeven in producten. Ook in restaurants krijg je al vaak een kaart waar gluten en andere veel voorkomende allergieën worden aangegeven. 

7. Is coeliakie erfelijk?  

Ja, coeliakie heeft een genetische component. Het hebben van bepaalde genen vergroot het risico op het ontwikkelen van de ziekte. 

8. Wat zijn gluten en in welke producten zitten ze? 

Gluten is een eiwit dat voorkomt in diverse granen zoals tarwe, haver, rogge, gerst, kamut en spelt. Eiwitten bestaan uit amoniakzuurketens en deze verschillen in lengte, gewicht enzovoort. In een tarwekorrel zitten 25 tot 100 verschillende gluteneiwitten. Het gluten uit tarwe zorgt voor een elastisch netwerk waardoor de door de gist gevormde gasbelletjes vastgehouden worden. Glutenvrij voedsel bevat geen tarwe waardoor het elastische netwerk ontbreekt. Dit voedsel valt dus heel snel uit elkaar. Voedingsmiddelen zoals brood, pasta, koekjes, cake, bier en een heleboel bewerkte voedingsmiddelen bevatten gluten. 

9. Kunnen mensen met coeliakie af en toe gluten consumeren?  

Nee, mensen met coeliakie moeten strikt gluten vermijden, zelfs kleine hoeveelheden gluten kunnen schade aanrichten in de darmen. 

10. Zijn er alternatieve granen en producten die mensen met coeliakie kunnen consumeren?  

Ja, er zijn verschillende glutenvrije granen en ‘pseudogranen’ zoals rijst, maïs, quinoa en boekweit die veilig kunnen worden geconsumeerd door mensen met coeliakie. Er zijn bovendien veel glutenvrije alternatieven beschikbaar voor normaal gesproken glutenvolle producten, zoals glutenvrij brood, pasta en meel.