Tien vragen over melatonine 

Slaapproblemen of beter gezegd inslaapproblemen komen veel voor bij zowel kinderen als volwassenen. Voor kinderen die een beperking hebben, verloopt de aanmaak van melatonine vaak niet of slecht. Een melatoninesupplement kan dan de redding zijn om toch goed te kunnen slapen. Maar hoewel dit middel misschien onschuldig lijkt, blijkt dat er wel degelijk gevaren aan het gebruik van melatonine kleven. Goed om er eens uitgebreid in te duiken! 

1. Wat is melatonine? 

Melatonine is een hormoon dat wordt geproduceerd in de hersenen en helpt bij het regelen van de slaap-waakcyclus. Melatonine wordt ook wel het licht-donker hormoon genoemd. Het is een lichaamseigen hormoon dat wordt gemaakt in de pijnappelklier die diep achterin de hersenen ligt. 

Het hormoon melatonine werd ontdekt door de wetenschapper Aaron B. Lerner in 1953. Hij zocht naar een stof die de huid bleker kon maken en ontdekte dat melatonine hier verantwoordelijk voor is. Later werd ontdekt dat dezelfde stof kan helpen bij inslapen.  

2. Waar wordt melatonine geproduceerd?  

Melatonine wordt geproduceerd in de pijnappelklier in de hersenen waar het wordt afgegeven aan het bloed. Dit proces is continu (een 24-uurs cyclus), maar de hoeveelheid melatonine die afgegeven wordt, hangt af van het moment van de dag. In de avond en nacht wordt de meeste melatonine aangemaakt en afgegeven. Dit hoogtepunt wordt ook wel de melatoninepiek genoemd. Er is een verschil tussen typische ochtend- en avondmensen. Bij ochtendmensen wordt de melatoninepiek eerder in de nacht bereikt dan bij avondmensen. Overigens, tot welke van de twee groepen je behoort, ligt bij geboorte al vast! 

Je leeftijd, licht en donker, voedingspatroon en medicatie bepalen de natuurlijke melatonineproductie. 

3. Wat is de functie van melatonine?  

Melatonine helpt bij het reguleren van de slaap-waakcyclus en de timing van de slaap. Het is als een soort voorbode; de komst van melatonine betekent dat het donker wordt en dat je lichaam zich klaarmaakt om te gaan slapen. Het helpt om ontspannen in te slapen, zelfs al voordat je geboren wordt. Melatonine wordt namelijk al in de placenta aangemaakt en regelt zo het dag-nachtritme van de foetus. Wat veel mensen niet weten is dat melatonine nog meer doet in je lichaam. Zo is  

melatonine rondom de geboorte belangrijk bij de ontwikkeling van de hersenen. Het hormoon beschermt de baby zelfs tegen de schadelijke gevolgen van zuurstoftekort rondom de geboorte.
Bovendien is melatonine een antioxidant die kan meehelpen om ontstekingen te voorkomen en te remmen. Het kan (chronische) pijn verlichten. Zo helpt melatonine mee je algehele weerstand op peil te houden, het herstelt schade aan je dna en het remt het verouderingsproces. 

 4. Wanneer en waarom wordt de aanmaak van melatonine verstoord? 

Doordat melatonine aangemaakt wordt onder invloed van licht en donker, helpt het niet dat we vandaag de dag kunstlicht gebruiken zodra het gaat schemeren. Bovendien kijken veel kinderen, maar ook volwassenen, vaak voor het slapengaan televisie. De telefoon of tablet nog gebruiken in de avond verstoort de aanmaak van melatonine nog sterker. 

Voor kinderen die een hersenafwijking hebben, verloopt de aanmaak van melatonine niet of slecht. Het gaat dan om kinderen met een ontwikkelingsachterstand, adhd, autisme, kinderen met visusproblemen en andere problemen die met de aansturing vanuit de hersen te maken hebben. 

Bij veel kinderen wordt er wel melatonine aangemaakt, maar komt de melatoninepiek te laat in de avond of nacht. Daardoor liggen kinderen te lang wakker en start de slaap pas op een (te) laat moment. Men noemt dit de ‘delayed sleep’ fase. Doordat uitslapen vaak niet mogelijks is, raken kinderen vermoeid. Gek genoeg zorgt diezelfde vermoeidheid er ’s avonds weer voor dat inslapen nog moeilijker is. De vicieuze cirkel is compleet en voor veel ouders heel herkenbaar.  

5. Wanneer gebruik je melatonine in de vorm van supplementen? 

Melatonine kan worden gebruikt bij kinderen met een beperking die moeite hebben met in slaap vallen of doorslapen, bijvoorbeeld bij autisme of adhd. Het gebruik van melatonine bij kinderen met een beperking dient echter altijd te worden besproken met een arts en moet zorgvuldig worden gecontroleerd omdat er nog beperkt onderzoek gedaan is naar de veiligheid en effectiviteit ervan bij deze groep. Het is belangrijk om alleen de dosering te gebruiken die door een arts wordt voorgeschreven en de behandeling regelmatig te evalueren. Melatonine kan worden gebruikt om slaapproblemen te behandelen, zoals slapeloosheid en een jetlag, maar ook om de slaap-waakcyclus te reguleren bij mensen die bijvoorbeeld in ploegendiensten werken of aan een slaapstoornis lijden. Het gebruik van melatonine als supplement bij kinderen dient echter altijd te worden besproken met een arts, omdat het niet geschikt is voor iedereen. 

6. Wanneer moet je vooral geen melatoninesupplementen gebruiken? 

Melatonine moet niet worden gebruikt als vervanging voor een goede slaaproutine of als eerste behandeling voor slaapproblemen bij kinderen met een beperking. Het gebruik van melatonine kan bij sommige kinderen bijwerkingen veroorzaken, zoals slaperigheid overdag, hoofdpijn en duizeligheid. Daarom moet het gebruik van melatonine zorgvuldig worden gecontroleerd. Het gebruik moet ook worden vermeden bij kinderen met allergieën voor melatonine of bij kinderen die andere medicijnen gebruiken die kunnen interfereren met melatonine. 

7. Is een melatoninepilletje nou wel of geen slaapmiddel? 

Melatonine wordt vaak gezien als een slaapmiddel omdat het kan helpen bij het verbeteren van de slaapkwaliteit en het verminderen van de tijd die nodig is om in slaap te vallen. Het is echter geen traditioneel slaapmiddel zoals benzodiazepin of zolpidem. Melatonine is een hormoon dat de slaap-waakcyclus reguleert en kan worden gebruikt als aanvullende behandeling voor slaapproblemen. Het kan helpen om het lichaam in een staat van ontspanning te brengen en te bevorderen dat het slaapritme weer normaal wordt.  

8. Is het gebruik van melatoninepillen onschuldig?  

Melatonine is een lichaamseigen stof en bij gebruik in de juiste hoeveelheden niet schadelijk. Maar kijk uit, het is niet geheel onschuldig! Bijwerkingen als dufheid, hoofdpijn en gewichtstoename zijn mogelijk. En veel belangrijker: een teveel aan melatonine kan het slaapprobleem juist groter maken. 

9. Wat is de aanbevolen dosis melatonine?  

De aanbevolen dosis melatonine varieert afhankelijk van de individuele situatie. Een overdosis kan gevaarlijk zijn, overleg met een arts en houd je aan de richtlijnen.  

Melatonine richtlijn voor kinderen tussen de drie tot zes jaar: 0,1 – 0,3 mg en kinderen tussen de zeven tot achttien jaar: 0,1 – 0,5 mg. Doorgaans wordt aan volwassenen aanbevolen om een dosering melatonine van 1 tot 2 mg per dag in te nemen, afhankelijk van verschillende factoren. Dit is een veilige dosis die geen negatieve effecten met zich mee zal brengen. Ook aanbevelingen tot 5 mg per dag komen voor. 

10. Zijn er alternatieven voor melatoninesupplementen? 

De volgende tips zijn het proberen waard alvorens je overgaat tot het innemen van melatonine.  

Een goed avondritueel: 
-Niet te veel fel licht ’s avonds, vermijd het gebruik van telefoon en iPad voor het slapen. 

-Eet ’s avonds kersen, dit fruit bevat al wat melatonine  

-Sport regelmatig, dit verlaagt de productie van het stresshormoon en het maakt je ook op natuurlijke wijze moe, waardoor je beter slaapt. 

-Als het kan, zorg dan dat je zoveel mogelijk zon pakt. Immers, het dag-nachtritme van je lichaam is afhankelijk van de blootstelling aan zonlicht. Onvoldoende zonlicht kan tot gevolg hebben dat je te weinig melatonine aanmaakt!